EKOLOGICZNE KORZYŚCI Z DRZEW W MIEŚCIE-USŁUGI EKOSYSTEMOWE

Środowisko przyrodnicze dostarcza nam korzyści, które nazywane są usługami ekosystemowymi. Wprowadzenie tego pojęcia w zakresie określania wartości środowiska przyrodniczego dało możliwość szacowania w formie monetarnej korzyści dostarczanych przez drzewa w miastach. Istotą występowania roślinności w strukturze miejskiej jest dostarczanie przez nią korzyści ekonomicznych, społecznych, estetycznych, środowiskowych i zdrowotnych. Szczególnie istotny jest ich wpływ na poprawę klimatu oraz zanieczyszczenie powietrza, łagodzenie temperatur odczuwalnych, zapewnienie mieszkańcom bezpośredniego kontaktu ze środowiskiem naturalnym, a także pozytywny wpływ na dobre samopoczucie i zdrowie psychiczne oraz atrakcyjność otaczającej przestrzeni.

Ocena wielkości usług ekosystemowych świadczonych przez drzewa i krzewy na wybranym terenie zieleni Warszawy była przedmiotem badań przeprowadzonych na obszarze Parku Praskiego . Do ich wykonania zastosowano narzędzie I-Tree Eco. Wyniki opracowano na podstawie inwentaryzacji roślinności, danych pogodowych oraz danych stopnia zanieczyszczenia powietrza. Szczegółowe analizy określiły wielkość korzyści oraz możliwość wyceny wartości monetarnej usług ekosystemowych świadczonych przez drzewa i krzewy. Otrzymano dane z zakresu wielkości usuwanych zanieczyszczeń powietrza przez występujące w parku gatunki roślin (sucha depozycja), pobierania dwutlenku węgla z powietrza, produkcji tlenu, spowolnienia spływu wód opadowych oraz produkcji lotnych związków organicznych. Po zastosowaniu narzędzia I-Tree Eco otrzymano dane potwierdzające, że drzewa i krzewy znacząco wpływają na poprawę klimatu, łagodzą efekty globalnego ocieplenia, zanieczyszczenia powietrza, czy powierzchniowego odpływu wód, a tym samym istotnie wpływają na środowiskowe i społeczne warunki życia w mieście, a wartość ekonomiczna infrastruktury zielonej rośnie wraz z wiekiem roślin.

Inwestowanie w rozwój terenów zieleni w miastach, z ekonomicznego punktu widzenia okazuje się więc bardzo korzystne. Wartość monetarna oraz korzyści uzyskiwane z rosnących w mieście drzew i krzewów wzrastają z ich wiekiem. Przeciwnie jest w przypadku infrastruktury technicznej, której wartość wraz z czasem maleje. Wiedza o wartości drzew na terenach miejskich jest istotnym narzędziem ochrony i gospodarki drzewostanem. KIPPIM (d. IGPiM) przy współpracy z SGGW opracował metodę wyceny drzew na terenach zurbanizowanych dla warunków polskich już w latach 2007-2009 i zaktualizował ją w 2010 r. W latach 2011-2016 na bazie wypracowanej metody przeprowadzono badania na 300 drzewach przyulicznych na Pradze Północ w Warszawie. Wykazano, że nowe nasadzenia nie rekompensują strat wynikających z usunięcia starych drzew. W badaniach podjęto próbę obliczenia utraconych wartości ekosystemowych na skutek usunięcia drzew na wybranym fragmencie dzielnicy. Obliczenia uwzględniały różnicę między wartością usług świadczonych przez rosnące drzewa różnej wielkości, a wartością usług świadczonych przez nowe nasadzenia. Określono w ten sposób w formie pieniężnej (w zł) wartość usług ekosystemowych na przestrzeni roku. Obliczeń dokonano wg wzoru:

wartość drzewa = stawka podstawowa x współczynnik przyrostu grubości

x współczynnik lokalizacji x współczynnik kondycji

Przy czym, stawka podstawowa to cena rynkowa sadzonek, współczynnik przyrostu jest zmienny dla różnych gatunków i wzrasta z wiekiem drzewa, współczynnik lokalizacji zależy od miejsca sadzenia, współczynnik kondycji zależy od stanu zdrowotnego drzewa.

Największe roczne korzyści monetarne wykazały drzewa duże – 463,1 zł/rok, średnie aż o 40% mniej, a małe tylko 77,4zł/rok.

Na podstawie zastosowanej metody wyceny obliczono także monetarne wartości dla energii elektrycznej, gazu ziemnego, wychwytywania zanieczyszczeń oraz korzyści hydrologicznych, estetycznych i społecznych. Największe monetarne straty stwierdzono w korzyściach z oszczędności zużycia gazu ziemnego, wykorzystywanego do ogrzewania i chłodzenia budynków uzasadnione małymi wymiarami sadzonych drzew, które nieefektywnie oddziałują na lokalny klimat. Duże drzewa mają większe szanse adaptacji, a świadczone przez nie usługi ekosystemowe są większe i lepiej oddziałują na mieszkańców miast.

Na podstawie:

Magdalena Jędraszko-Macukow, Marek Sitarski, Barbara Szczepanowska, Paweł Sudra, Nina Carewicz „Usługi ekosystemowe drzew i krzewów w Parku Praskim określone za pomocą modelu I-TREE ECO”,

Człowiek i Środowisko 41 (2) 2018

–Barbara Szczepanowska „Strategiczny program realizacji badań i wdrożeń IGPiM na tle kierunków zwiększania efektywności zarządzania zasobami drzew w miastach”,

Człowiek i Środowisko 37(4)2013

–Marzena Suchocka, Agnieszka Kosiba „Ile warte są usługi ekosystemów świadczone przez drzewa przyuliczne? Analiza na przykładzie wybranych ulic w Warszawie”

Człowiek i Środowisko 41 (3) 2018