Stewardship mapping – nowe zarządzanie środowiskiem w mieście
Stewardship mapping (w skrócie stew-mapping) jest nową w Polsce metodą określania zaangażowanie społeczności miejskich w działania na rzecz środowiska przyrodniczego. Koncepcja stewardship łączy gospodarkę przestrzenią i zieleń miejską z działaniami organizacji pozarządowych, instytucji publicznych oraz podmiotów niepublicznych czy biznesowych. Oparta jest na koncepcji urban environmental i odnosi się do systemu społeczno-przyrodniczego miasta (Westphal L.M. i in.,2014,Charakterystyka obywatelskiego zarządzania środowiskiem przyrodniczym w mieście w dzikich zakątkach Chicago, Cities and the Environmental,tom7, nr 1). Stew-mapping może być realizowana przez stewardship group poprzez wolontariat i angażować lokalną społeczność, organizacje obywatelskie oraz instytucje publiczne i inne podmioty. Podejmowane działania obejmują projektowanie, utrzymanie i monitorowanie zieleni, edukację społeczną i doradztwo na temat zasobów i zanieczyszczenia lokalnego środowiska.
Metoda daje możliwość zaprezentowania sieci powiązań podmiotów działających na rzecz krajobrazu miejskiego w formie diagramu lub mapy zarządzania środowiskiem przyrodniczym stworzonych na podstawie zbioru informacji o stewardship groups na tle mapy zieleni lub planu miasta.
Stew-mapping zaczęto stosować ponad 20 lat temu w Stanach Zjednoczonych. Departament Rolnictwa Stanów Zjednoczonych (USDA Forest Services) stworzył narodowy program badawczy Stewardship Mapping and Assessment Project (Projekt Tworzenia Map i Diagnozy Zarządzania Środowiskiem Przyrodniczym), w skrócie STEW-MAP. Jego założeniem jest m.in. identyfikacja grup zaangażowanych w zarządzanie środowiskiem przyrodniczym w dużych miastach. Jednocześnie stanowi on publicznie dostępne narzędzie w postaci bazy danych, służące wspieraniu podmiotów działających na rzecz przyrody w danym mieście. Twórcy projektu wydali poradnik pt. „Projekt Tworzenia Map i Diagnozy Zarządzania Środowiskiem Przyrodniczym (STEW-MAP): podstawy pojęcia zarządzania środowiskiem environmental stewardship” (Svendsen i in.,2016) wraz z ankietą diagnozującą podmioty zajmujące się zielenią w mieście.
Pierwszym miastem, dla którego zrealizowano STEW-MAP był Nowy Jork. Powstała wówczas strona internetowa OASIS – Otwarty Dostęp do Systemu Informacji Przestrzennej (The Open Accessible Space Information System). Ma on postać interaktywnej mapy, na którą składa się wiele warstw informacyjnych, m.in.: obszary działania stewardship groups, sieć transportowa, tereny zieleni, środowisko przyrodnicze i związane z nim przedsięwzięcia, sposoby oddziaływania człowieka na środowisko, miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, rodzaje zagospodarowania przestrzeni. Stworzenie OASIS ułatwiło zarządzanie przestrzenią, diagnozowanie różnorodności biologicznej i zrównoważony rozwój z korzyścią dla ekosystemów całego miasta.
Instytut Rozwoju Miast i Regionów (d. IGPiM) podjął próbę wdrożenia koncepcji stewardship mapping na Pradze Północ, w dzielnicy Warszawy. Przeprowadzone wcześniej prace dotyczące zieleni na tym terenie pozwoliły na rozpoznanie i diagnozę współpracy podmiotów stewardship groups. Celem badania było opracowanie diagramu sieci podmiotów ułatwiającego koordynację procesu planistycznego w granicach dzielnicy.
Na podstawie:
Ewa Tarchalska „Stewardship mapping – nowa metoda zarządzania środowiskiem przyrodniczym w mieście”. Człowiek i Środowisko 40 (1) 2016
Photo by Michal Mrozek on Unsplash